فیلتر Graduated ND8 تدریجی Athabasca 10×15

یکی از پر کاربردترین فیلترهای لنز برای عکاسان و فیلم‌سازان، فیلترهای ND هستند. عملکرد فیلتر ND کاهش میزان نوری است که از لنز عبور کرده و به سطح سنسور می‌رسد. یکی از معمول‌ترین و اولیه‌ترین کاربردهای فیلتر ND برای طولانی کردن زمان نوردهی و ایجاد فرم ابریشمی در جریان آب یا ایجاد کشش در حرکت ابرها در روز استفاده می‌کنند.

برای نشان دادن میزان کاهندگی فیلترهای ND از شماره‌ای در کنار عنوان ND استفاده می‌شود. برای مثال : ND2 یا ND8. این عدد از 2 شروع می‌شود و تا 1000000 ادامه دارد. برای مشاهده میزان کاهندگی هر یک از درجات فیلتر ND می‌توانید از جدول زیر استفاده کنید.

برای مثال زمانی که شما از یک فیلتر ND2 با درجه کاهندگی یک استاپ استفاده می‌کنید، این بدین معناست که بسته به آنچه شما می‌خواهید انجام دهید می‌توانید به اندازه یک استاپ نوری دیافراگ را بازتر، یا سرعت شاتر را کاهش دهید.

اما بطور معمول بیشترین کاربرد فیلترهای ND کمک به کم کردن سرعت شاتر است. این قابلیت کاربردهایی مانند ایجاد ظاهری ابریشمی در آب روان، ایجاد کشیدگی برای القاء حس حرکت در ابرها و تار کردن اجسام و افراد در حال حرکت در شرایط پر نور مانند روز را دارد. به دلیل محدود بودن کمترین اندازه دیافراگم برای پیش گیری از بروز مشکلاتی مانند خطای دیفرکشن و ناکافی بودن کمترین میزان حساسیت سنسورهای حساس به نور، امکان استفاده از سرعت شاتر‌های طولانی مانند 30 ثانیه در نقاط روشن و یا روز وجود ندارد. از این رو استفاده از فیلترهای ND این امکان را برای عکاس ایجاد می‌کند که تا در شرایطی که نور محیطی زیاد است به سادگی از سرعت‌های شاتر بسیار کند نیز استفاده کند.

البته در عکاسی پرتره که معمولاً از دیافراگم‌های بسیار باز مانند f/1.8 یا f/1.4 استفاده می‌شود، زمانی که محل عکاسی در فضای باز و در طول روز و یا نقاط بسیار روشن باشد و استفاده از سرعت شاتر بالا نیز امکان پذیر و یا جوابگو نباشد استفاده از فیلترهای ND می‌تواند تنها راه ممکن برای اعمال تنظیمات مناسب و ثبت عکس دلخواه باشد.

برای مثال برای عکاسی از یک آبشار از دیافراگم 22 و ایزوی 100 استفاده می‌کنید و سرعت شاتر 1/60 ثانیه روشنایی ایده‌آل را در اختیار شما می‌گذارد. ولی با استفاده از این سرعت شاتر نمی‌توانید به آبشار ظاهری ابریشمی و لطیف بدهید. در چنین شرایطی با استفاده از یک فیلتر ND می‌توانید سرعت شاتر را به مقدار کافی کم کنید.

فیلترهای ND در فیلم‌برداری وسینما نیز کاربری بسیار زیادی دارند. در فیلم‌های سینمایی فیلم‌سازان برای طبیعی جلوه دادن حرکات در فیلم نیاز به استفاده از بازه معینی از سرعت شاتر دارند. برای مثال در صورت فیلم‌برداری با نرخ فریم 30 فریم در ثانیه، بطور معمول از سرعت شاتر 1/60 ثانیه باید استفاده شود تا سوژه و صحنه جلوه‌ای طبیعی داشته باشد. امکان استفاده از چنین سرعت شاتری، بخصوص زمانیکه فیلمبرداری در فضای باز و شرایط نوری غیر قابل کنترل انجام می‌شود تا حدودی غیر ممکن است و از این رو استفاده از فیلترهای ND علاوه بر کمک به استفاده از سرعت شاتر مورد نیاز، باعث افزایش آزادی عمل برای انتخاب دیافراگم مورد نیاز برای کنترل عمق میدان نیز می‌شود.

اشکال فیلترهای ND

فیلترهای ND دارای دو شکل گرد و چهار گوش هستند. فیلترهای گرد همانند تمامی فیلترهای گرد مرسوم بصورت پیچی بر روی لنز نصب می‌شوند اما برای اتصال فیلترهای چهارگوش بر روی لنز نیاز به استفاده ازنگه دارنده و در برخی موارد مبدل‌های مخصوص است. برای مثال در برای نصب هولدرهای فیلتر مربعی بر روی لنزهایی که دارای عدسی جلو کروی هستند –مانند لنز Canon EF 11-24mm f/4L USM یا Tamron SP 15-30mm f/2.8 Di VC USD- با استفاده از مبدل‌های مخصوص، امکان نصب نگه دارنده بر روی لنزهای این چنینی را فراهم کرد.

شاید این سوال برای شما پیش بیاید که چرا با وجود این همه دردسر از فیلترهای چهار گوش استفاده می‌شود؟

دلیل برتری فیلترهای ND چهار گوش نسبت به فیلترهای ND گرد

همانطور که می‌دانید در صورتی که چند فیلتر گرد را بر روی هم و در جلوی لنز دوربین نصب کنیم با مشکل Vignetting مواجه خواهید شد اما زمانی که به جای استفاده از فیلتر‌های ND گرد از هولدرهای فیلتر ND چهار گوش و فیلترهای ND چهار گوش استفاده می‌شود، به سادگی می‌توان چند فیلتر گوناگون را بدون ایجاد هیچ گونه مشکل Vignetting روی هم قرار داد و بطور هم زمان از آن‌ها استفاده نمود. یکی دیگر از مزایای استفاده از فیلترهای ND چهار گوش سهولت نصب، تعویض و برداشتن فیلترها از جلوی لنز است. دیگر دلیلی که استفاده از هولدر و فیلترهای ND چهار گوش را امری جذاب و اجتناب ناپذیر می‌کند، قابلیت استفاده از یک فیلتر و فولدر فیلتر برای تمامی لنزها است؛ زیرا نگه دارنده‌های فیلترهای ND چهار گوش به گونه‌ای طراحی می‌شوند که با استفاده از یک حلقه مبدل ساده بر روی تمامی لنزها با دهانه‌های متنوع نصب شوند.

به همین دلایل عکاسان و فیلم‌برداران حرفه‌ای در بیشتر مواقع از فیلترهای ND چهار گوش بجای فیلترهای گرد استفاده می‌کنند.

تفاوت و کاربرد فیلترهای ND پله‌ای یا Graduated ND

فیلترهای ND پله‌ای یا Graduated ND بر خلاف فیلترهای ND مرسوم و عادی که میزان کاهندگی آن‌ها در تمامی سطح فیلتر یکسان است، میزان کاهندگی آن‌ها از یک طرف فیلتر تا طرف دیگر به‌صورت پله‌ای کاهش می‌یابد. مانند شکل زیر:

کاربرد اصلی فیلترهای ND پله‌ای یا Graduated ND در شرایطی است که در قسمتی از کادر مورد نظر نیاز به کاهش نور کمتری است. برای مثال زمانی که قصد عکاسی از یک دشت را داریم به طور قطع روشنایی آسمان در مقایسه با زمین بیشتر است و در چنین حالتی کاهش نور تنها باید قسمت‌هایی از کادر که آسمان را در بر دارد اعمال گردد، بنابراین با تنظیم قسمت تیره‌تر فیلترهای Graduated ND بر روی آسمان می‌توان به تعادل مناسبی از نور در سرتاسر قاب مورد نظر دست پیدا کرد.

انواع فیلترهای ND پله‌ای

بطور معمول فیلترهای ND پله‌ای یا Graduated ND به دوشیوه دسته بندی می‌شوند.

شیوه اول بر اساس تغییر از نقاط تیره به روشن است. در این شیوه دسته بندی فیلترهای ND پله‌ای به دو دسته تدریجی یا نرم و غیر تدریجی یا سخت تقسیم می‌شوند. در فیلترهای ND پله‌ای تدریجی مرز بین نقاط تیره و روشن بسیار نامحسوس است اما در فیلترهای ND پله‌ای غیر تدریجی یا سخت مرز بین نقاط تیره و روشن یک خط کاملاً محسوس است و جابجایی از تیرگی به روشنی کاملاً ناگهانی و قابل تشخیص است.

شیوه دوم دسته بندی فیلترهای Graduated ND بر اساس جهت و جایگاه نقاط تیره و روشن است. در این دسته بندی فیلترهای ND پله‌ای به دو دسته عادی و معکوس یا Reverse دسته بندی می‌شوند. ساختار فیلترهای ND پله‌ای بطور معمول بدین صورت است که قسمت تیره‌تر فیلتر از یک لبه شروع می‌شود و در امتداد طول فیلتر از مقدار تیرگی و کاهندگی آن کم می شود. اما در فیلترهای ND پله‌ای معکوس یا Reverse Graduated ND هر دو لبه فیلتر دارای درجه تیرگی کمتری هستند و بیشترین میزان تیرگی و کاهندگی فیلتر ND مربوط به قسمت‌های میانی فیلتر است. فیلترهای ND پله‌ای معکوس در شرایطی مانند غروب یا طلوع خورشید که خورشید در میانه قاب مورد نظر دارای روشنایی بیشتری در مقایسه با آسمان و زمین قرار گرفته در بالا و پایین خود است مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فیلترهای ND پله‌ای یا Graduated ND بطور معمول دارای شکل مستطیلی هستند.

برند آتاباسکا (Athabasca)

برند آتاباسکا (Athabasca) برندی ثبت شده در کشور کانادا است که در زمینه تولید فیلترهای عکاسی و فیلم‌برداری و ادوات جانبی مربوط به فیلترهای لنز تخصص دارد. شیشه پایه بکار رفته در تولید فیلترهای ND چهار گوش شرکت آتاباسکا از شیشه‌های با کیفیت تولید شده توسط شرکت شیشه و اپتیک Schott آلمان است. به لطف تکنولوژی مدرن بکار گرفته شده در ساخت این فیلترها بر خلاف بسیاری از فیلترهای رایج در بازار مصرف، فیلترهای آتاباسکا کست (عامل تغییر تراز سفیدی تنظیم شده) رنگی ندارند. استفاده از کوتینگ‌های متعدد متال بر روی سطح شیشه فیلترهای چهار گوش آتاباسکا را در مقابل اثرات ناشی از لک آب، نشستن گرد و غبار، لک چربی ناشی از برخورد پوست با سطح فیلتر و بخصوص خط و خش مقاوم نموده است.

بر خلاف دیگر برند‌های مطرح که از موادی ماند رزین در ساخت فیلتر‌های ND چهار گوش خود استفاده می‌کنند، بخاطر استفاده از شیشه‌های تولید شده توسط شرکت  Schottدر ساخت فیلترهای چهار گوش آتاباسکا، میزان افت کیفیت ناشی از قرار گرفتن فیلتر در مقابل لنز دوربین به میزان حداقل خود رسیده و باعث شده که در صورت استفاده از چند فیلتر ND چهار گوش در مقابل لنز افت کیفیت ناچیز و نامحسوس در عکس‌های نهایی ایجاد شود. همچنین، با نگاهی به نمودار نهایی تست این فیلترها به خوبی می‌توان مشاهده کرد با استفاده از این فیلترهای هیچ یک از طیف‌های نور مرئی مورد استفاده در عکاسی، پس از عبور از فیلترهای ND چهار گوش آتاباسکا دچار افت نمی‌شوند.

بازرگانی دانش محور دریم لایت تنها نماینده رسمی فیلترهای برند آتاباسکا در ایران است که تمامی فیلترهای تولید شده توسط این شرکترا بطور مستقیم و بدون واسطه برای عکاسان ایرانی فراهم نموده است.